W ramach prowadzenia działalności gospodarczej, przedsiębiorca zawiera szereg różnego rodzaju umów, zarówno z konsumentami, jak i innymi przedsiębiorcami. Przeważająca część zawieranych umów przez przedsiębiorcę związana jest ze skonkretyzowanym profilem świadczonych przez niego usług bądź sprzedaży towarów. Z każdą zawartą umową wiąże się termin przedawnienia. Czym jest przedawnienie? Co w sytuacji, gdy dojdzie do przedawnienia naszego roszczenia i dlaczego jest on istotny dla każdego przedsiębiorcy? Na te pytania znajdziesz odpowiedź, czytając poniższy artykuł.

Co to jest przedawnienie?

Przedawnienie jest terminem występującym w prawie cywilnym. W związku, z czym, poszukując odpowiedzi na powyżej postawione pytania, należy szukać w Kodeksie cywilnym, tj. Ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r.- Kodeks cywilny (w skrócie k.c.).
Zgodnie z art. 117 § 1 k.c. niemal wszystkie roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia, dłużnik może skutecznie uchylić się od zaspokojenia ciążącego na nim zobowiązania. Oznacza to, że jeżeli przedsiębiorca będzie zwlekał z podjęciem działań, mających doprowadzić do odzyskania swoich należności i doprowadzi do przedawnienia roszczenia, to szanse na jego odzyskanie będą niewielkie. W praktyce wygląda to w ten sposób, że w przypadku wystąpienia z pozwem do sądu o zapłatę przeciwko dłużnikowi, a w czasie, gdy przed złożeniem pozwu do sądu doszło do przedawnienia tego roszczenia, pozwany (dłużnik) będzie mógł podnieść zarzut przedawnienia, co będzie oznaczało wydanie przez sąd wyroku oddalającego, tj. nieuwzględniającego żądania powoda.

Ważne!

W sprawach między przedsiębiorcami, przy rozpoznawaniu spraw wniesionych po przedawnieniu roszczenia, sąd rozpatrujący sprawę uwzględni fakt przedawnienia jedynie na zarzut zgłoszony przez pozwanego, natomiast jeżeli przedsiębiorca wystąpi z roszczeniem przeciwko konsumentowi, sąd z urzędu bada czy nie doszło do przedawnienia roszczenia- zarzut zgłoszony przez konsumenta nie jest konieczny.

Jak liczymy terminy przedawnień:

Terminy przedawnienia dzielą się na dwie grupy terminów: terminy ogólne i terminy szczególne. Terminy ogólne przedawnienia zostały uregulowane w art. 118 k.c. i wynoszą odpowiednio:
– między przedsiębiorcami oraz dla świadczeń okresowych 3 lata;
– w pozostałych przypadkach 6 lat.
Obowiązują one wtedy, gdy przepis szczególny nie przewiduje dla określonego roszczenia szczególnego terminu przedawnienia.

Aby ustalić jaki termin przedawnienia jest właściwy dla konkretnej umowy, należy przeanalizować regulacje dotyczące każdej z nich. Jeżeli przepisy regulujące daną umowę nie przewidują szczególnego terminu przedawnienia, to należy wówczas stosować terminy ogólne.

I tak np. umowa pożyczki uregulowana jest w Kodeksie cywilnym, w artykułach 720-724. Żaden z tych artykułów nie reguluje szczególnego terminu przedawnienia, w związku z czym, należy przyjąć terminy ogólne, uregulowane w art. 118 k.c., tj. odpowiednio 3 bądź 6 lat.
Umowa o działo zaś uregulowana jest w Kodeksie cywilnym, artykuł 646 k.c. przewiduje szczególny termin przedawnienia roszczeń dla tego rodzaju umów, wynoszący 2 lata od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.

W związku z powyższym należy zawsze upewnić się jaki termin przedawnienia obowiązuje w ramach określonych rodzajów umów, aby nie doprowadzić do jego przekroczenia.

Wyżej zostało wspomniane, iż szanse na wyegzekwowanie roszczenia przedawnionego są niewielkie, jednak nie jest to niemożliwe. Otóż w momencie przekroczenia terminu przedawnienia, zobowiązanie staje się tak zwanym zobowiązaniem naturalnym tj. zobowiązaniem niezupełnym. Oznacza to, że dług dalej istnieje, jednak wierzyciel nie może skutecznie domagać się jego wyegzekwowania przy zastosowaniu przymusu państwowego, czyli uzyskania wyroku, wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez komornika. Jednakże nic nie stoi na przeszkodzie prowadzenia działań polubownych, zmierzających do zaspokojenia roszczenia.

Przy obliczaniu terminów przedawnienia roszczenia trzeba mieć na uwadze regulację z art. 118 k.c – koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Jak stosować tę regulację zobrazuje poniżej opisana sytuacja.

Przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną. Oznacza to, że strony umowy nie mogą dowolnie kształtować terminów przedawnienia, w tym zakresie wiążące dla stron umowy są postanowienia zawarte w przepisach prawa.

Przerwanie biegu przedawnienia i jego skutki:

Co więcej, terminy przedawnienia nie są bezwzględne, co oznacza, że można doprowadzić do przerwania biegu przedawnienia, poprzez dokonania stosownych czynności. Zgodnie z art. 123 § 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się:

1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw, lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia, lub zabezpieczenia roszczenia (np. wniesienie powództwa do sądu, złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej);
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
3) przez wszczęcie mediacji.

Pamiętaj !
Doprowadzenie do przerwania biegu terminu przedawnienia oznacza, iż termin ten liczony jest od początku.

Z punktu widzenia przedsiębiorcy instytucja przedawnienia roszczenia jest o tyle istotna, gdyż rzutuje na możliwość skutecznego dochodzenia swoich roszczeń, z wykorzystaniem środków przymusu państwowego, a więc zwiększa szanse na wyegzekwowanie świadczenia od dłużnika. W sytuacji wytoczenia powództwa przez wierzyciela, w momencie, gdy roszczenie nie jest jeszcze przedawnione, wierzyciel nie naraża się na zarzut przedawnienia zgłoszony przez pozwanego, a tym samym na oddalenie powództwa.

W związku z powyższym pamiętaj, jeśli działasz jako przedsiębiorca, winnaś szczególnie uważać, aby swoim brakiem działań zmierzających do dochodzenia własnych należności nie uniemożliwić sobie odzyskania pieniędzy za zrealizowaną przez siebie np. usługę czy też sprzedawany towar, w ogóle.

Autor: Ewelina Miśko-Pawłowska | Radca Prawny w Kancelarii Prawnej Miśko-Pawłowska i wspólnicy sp.k.